Ελλαντιστάν, Αρχαιολογία and the other stories...

...ή αλλιώς, οι περιπέτειες ενός δύσμοιρου ιδιοκτήτη στην Ελλάδα του 20ου και του 21ου αιώνα. Πως αλλιώς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτό που πέρασαν (ή καλλίτερα: ακόμα περνούν) οι εν λόγω άνθρωποι;

Λίγη προϊστορία της υποθέσεως εν τάχει: περί τα τέλη της δεκαετίας του '80 δωρίζει στην κόρη του ο τότε ιδιοκτήτης του ένα συμπαθητικό σε έκταση οικόπεδο (για ευνόητους λόγους δεν θα αναφέρω την τοποθεσία - τόσο γνωστή έχει γίνει η περίπτωση αυτή). Εκτός σχεδίου μεν, αλλά πάνω σε κοινοτική οδό, άρα με καλά προικιά το πράγμα. Γεμάτη χαρά η γυναίκα, μαζί με τον άντρα της, αρχίζει να κάνει όνειρα για ένα ωραίο σπιτάκι εκεί, αφού η θάλασσα είναι πολύ κοντά, με τα πόδια, όταν έχει κύμα την ακούς σχεδόν. Αρχικά απευθύνεται σε έναν τοπικό μηχανικό (όχι αρχιτέκτονα) προκειμένου να της φτιάξει "σχέδιο" και να "βγάλει άδεια". Ο συνάδελφος λοιπόν φτιάχνει το σχέδιο, έλα όμως που για να πας στην πολεοδομία για την άδεια χρειάζεσαι και την έγκριση της αρχαιολογίας. Και εδώ αρχίζει η οδύσσεια....

Σωτήριον έτος 1992. Οι νεόκοποι τότε ιδιοκτήτες, απευθυνόμενοι προς την Αρχαιολογική Υπηρεσία (πάλι δεν αναφέρω ποια απ' όλες, καταλαβαίνετε και για ευκολία θα αναφέρεται ως Α.Υ. από εδώ και πέρα) έλαβαν σχετικές οδηγίες: θα πρέπει να οριστεί ραντεβού με αρχαιολόγο και εκσκαφικό μηχάνημα ώστε να γίνουν "δοκιμαστικές τομές" στο έδαφος, προκειμένου η Α.Υ. να δώσει την έγκρισή της. Κλείστηκε το ραντεβού, ήρθε το μηχάνημα και ο αρχαιολόγος, μπαίνει στο οικόπεδο και πριν καλά καλά στήσει ο χειριστής το εργαλείο του λέει ο αρχαιολόγος στους ανυποψίαστους ιδιοκτήτες: "Εδώ έχουμε ευρήματα!" Δυστυχώς γι αυτούς ο τύπος δεν διαψεύστηκε. Ήδη, με μια πιο προσεκτική ματιά, ήταν φανεροί σχηματισμοί λίθων στην επιφάνεια του οικοπέδου, σε πάρα πολύ σαφή διάταξη για να είναι τυχαία η θέση τους. Η διαδικασία τον τομών σταμάτησε πριν καλά καλά αρχίσει, ο αρχαιολόγος επιφυλάχτηκε για να ενημερώσει την Α.Υ., η ντόπια μηχανικάρα "την έκανε με ελαφρά πηδηματάκια", ναι, ναι, εξαφανίστηκε, έγινε καπνός, την έκανε Λούης, δεν τον έβρισκαν πουθενά, ούτε τότε, ούτε αργότερα, και οι ιδιοκτήτες έμειναν με την απορία.

Η συνέχεια; Για να μην σας κουράζω. Από το 1993, πόσα χρονάκια έχουν περάσει; Πόσα; Είκοσι; Σωστά! Είκοσι χρόνια αναμονής, οι ιδιοκτήτες παρακολουθούν εμβρόντητοι και εν πολλοίς αβοήθητοι τους συμπαθείς κατά τ' άλλα ανθρώπους με τις τσαπούλες, τα φτυαράκια και τα βουρτσάκια τους, να έχουν ανοίξει σχεδόν όλο το οικόπεδό τους, σε βάθος σε ορισμένα σημεία μεγαλύτερο από τα τρία μέτρα και να έχουν αποκαλύψει μνημεία (ταφικά ως επί το πλείστον) μεγίστης αρχαιολογικής αξίας, πανελλαδικά! Βέβαια, όχι χωρίς κόστος γι αυτούς. Τα χώματα έπρεπε να φύγουν με φορτηγά, οπότε πλήρωνε Έλληνα φορολογούμενε την ανασκαφική έρευνα της Α.Υ., ενώ στην ουσία αυτή να έχει καταστήσει άχρηστη την περιουσία σου! Και δαρμένος και φταίχτης. Από τη μία το Κράτος, παρά την σπουδαιότητα των ευρημάτων, δεν προχωρά στην αναγκαστική απαλλοτρίωση της έκτασης προκειμένου να μετατραπεί σε κανονικό αρχαιολογικό χώρο (τον καιρό εκείνο άρχιζε το "τσουνάμι" της "λεφτά υπάρχουν" κρίσης, οπότε πού λεφτά για τέτοια καλαμπούρια, ε;), από την άλλη δεν επιτρέπει στον ιδιοκτήτη να χρησιμοποιήσει την περιουσία του όπως αυτός θα ήθελε. Και τον υποβάλλει, τάχα με την δικαιολογία της επιτάχυνσης των διαδικασιών της ανασκαφής, σε δυσθεώρητα έξοδα από πάνω.

Όλα αυτά βέβαια εμείς τα μάθαμε πολύ αργότερα....

...γιατί κάπου εδώ μπαίνει στο παιχνίδι και το γραφείο μας. Αρχές δηλαδή του 2007, οι καταταλαιπωρημένοι ιδιοκτήτες μας ζήτησαν την βοήθεια. Μας είπαν βέβαια, πως υπάρχει "κάποιο θεματάκι" με την αρχαιολογία (όλα τα προαναφερθέντα τα μαθαίναμε τμηματικά και πολύ - πολύ αργότερα), αλλά μέχρι να πάω στο μέρος για πρώτη φορά δεν μπορούσαμε να φανταστούμε σε τι ιστορία πάμε να μπλέξουμε. Εν πάση περιπτώσει, αφού δώσαμε τα χέρια και μας είπαν τι περίπου θα ήθελαν, φτιάξαμε μια πρόταση - σπίτι σε ένα επίπεδο, ισόγειο, με υπόγειο γκαράζ και αποθήκες. Οι ιδιοκτήτες ενθουσιασμένοι με το σχέδιο και τα προοπτικά συμφώνησαν και έτσι μπορούσαμε να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα, δηλαδή στην υποβολή φακέλου στην Α.Υ. Η έγκρισή της είναι απαραίτητη και χωρίς αυτήν η πολεοδομία δεν δέχεται καν να εξετάσει έναν φάκελο μελέτης. Λογαριάζαμε όμως χωρίς τον ξενοδόχο. Η Α.Υ. μας απάντησε, πως θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθούν οι ανασκαφικές εργασίες, να γίνει αποτύπωση των ευρημάτων, οπότε θα πρέπει να περιμένουμε. Ήταν φανερό, ότι προσπαθούσαν να κερδίσουν χρόνο, γιατί στην ουσία οι εργασίες στο οικόπεδο είχαν σταματήσει. Στην κατ ιδίαν κουβέντα με τον υπεύθυνο αρχαιολόγο έμαθα, πως λόγω οικονομικών στενεμάτων δεν έχουν την δυνατότητα να προσλάβουν εργάτη... Περνούσαν οι μήνες, οι ιδιοκτήτες αγανακτούσαν, εμείς το ίδιο (ξέρετε, ούτε αμοιβή ούτε τίποτα, άμα δεν καταθέσεις, δεν έχει κοκό...) και οι φίλτατοι αρχαιολόγοι ποιούσαν την νήσσαν. Έτσι φτάνουμε στις αρχές του 2012 (!!!!) όταν επιτέλους ειδοποιηθήκαμε, ότι η υπόθεση θα περάσει από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), γιατί λόγω της σπουδαιότητας των ευρημάτων δεν αρκούσε η έγκριση από το τοπικό. Στο ΚΑΣ ευτυχώς όλα "πήγαν καλά". Ζητήθηκε να αποφύγουμε τις αρχαιότητες με τα θεμέλια, ώστε να μπορούν ανενόχλητοι οι αρχαιολόγοι να συνεχίσουν να παίζουν με τις βουρτσούλες τους, με άλλα λόγια να μαζέψουμε την οικοδομή στο μισό περίπου, να μετατραπεί σε διώροφο, να μεταφερθεί στο πίσω μέρος του γηπέδου, με άλλα λόγια η αρχική μελέτη στα σκουπίδια και φτου, ξανά μάνα, πάλι από την αρχή. Νέα μελέτη, καινούργια μπρα-ντε-φέρ διαδικασία έγκρισης από τους πελάτες, νέος φάκελος στην Α.Υ., αναμονή, τηλέφωνα, οχλήσεις, νεύρα... Όσπου μια μέρα, voilà, να σου και η έγκριση!

Ναι, ναι, ναι. Τον Φεβρουάριο του 2013. Κάντε έναν μικρό υπολογισμό: 2013 - 1990 = 23. 23 χρόνια αναμονής!!! Και αναρωτιέται κανείς, εάν σε αυτό το κράτος (ο Θεός να το κάνει κράτος) υπάρχει έστω και η απειροελάχιστη δικαιοσύνη. Γιατί εδώ μιλάμε για μια γενιά καθυστέρησης, για χαντάκωμα ιδιωτικής περιουσίας, για συστηματικό και ανερυθρίαστο εκβιασμό των ανθρώπων εκ μέρους της πολιτείας, για τον εγκλωβισμό τους σε διαδικασίες δαπανηρές, χρονοβόρες και αδιέξοδες. Κανείς δεν δίνει δεκάρα τσακιστή για κανέναν, στις αναρίθμητες υπηρεσίες όλοι κρύβονται πίσω από νόμους και διατάγματα, τα οποία όμως, προ πολλού, έπαψαν να είναι επίκαιρα και ουσιαστικά.

Ερχόμαστε στο δια ταύτα: Να λένε και "δόξα σοι ο Θεός" οι ιδιοκτήτες, που έστω και έτσι τελικά θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν την περιουσία τους. Και εμείς, ότι θα ανταμειφθούν επιτέλους οι κόποι μας :) Η συνέχεια αναμένεται εξίσου ενδιαφέρουσα, με την έναρξη των οικοδομικών εργασιών...